Krachtige Basiszorg (KB) wordt in 2019 en 2020 in twaalf locaties in achterstandswijken van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht ingevoerd en door de achterstandsfondsen en de zorgverzekeraars Zilveren Kruis en CZ gezamenlijk gefinancierd. Bij de keuze van praktijken voor de pilot is gekozen voor een mix; gezondheidscentra en huisartsenpraktijken, kleine en grotere locaties. In Den Haag nemen Gezondheidspunt Laakkwartier en SHG Gezondheidscentrum Spoorwijk deel aan het project. Evelien van der Schoor (praktijkhouder GP Laakkwartier) en Petra Stad (huisarts bij GC Spoorwijk) vertellen over hun ervaringen met KB.
Krachtige Basiszorg in het kort
Krachtige Basiszorg (KB) is een integrale aanpak voor de bewoners met hoge gezondheidsrisico’s en problematiek in meerdere levensdomeinen. Actieve en gestructureerde samenwerking tussen het medische en sociale domein is het uitgangspunt.Structureel samenwerken in de wijk
Evelien van der Schoor vertelt wat KB voor haar betekent: “Als huisarts ben je breed opgeleid en vanuit je vak kijk je op een holistische manier naar de patiënt: welke problemen in de verschillende leefdomeinen zijn van invloed op de gezondheid van de patiënt? Dat is de essentie van ons vak, maar door alle systemen die er momenteel zijn in de zorg, worden we gedwongen om alleen ons eigen medische stukje te bekijken. En kom je erachter dat je de patiënten niet goed kunt bedienen omdat ze met hulpvragen komen waar je als huisarts niets mee kunt. Dan gaat de samenwerking met de andere (zorg)professionals een belangrijke rol spelen. Er zijn echter zoveel aanbieders op de verschillende domeinen in de wijk aanwezig dat het lastig is om elkaar te vinden. Zeker in de achterstandswijken is er een groot verloop van personeel. Als huisarts zijn wij dan vaak de enige constante factor. KB gaat vooral om het opbouwen van een wijknetwerk en het vinden van een structuur in de samenwerking, zodat deze niet afhankelijk is van individuen. Dat is essentieel in het slagen van Krachtige Basiszorg.” Petra vult aan: “omdat je structureel een team vormt met de wijkpartners blijf je patiënten beter volgen en zie je als huisarts ook direct wat er gebeurt met de patiënt als je hem of haar naar een ander domein hebt doorverwezen. Als huisarts weet ik door KB veel beter waar de patiënt terecht kan als ik hem of haar zelf niet kan helpen.”
Het 4D-model
Binnen KB staat het 4 Domeinenmodel (4D-model) centraal. Het is een hulpmiddel, waarmee de problematiek van een patiënt op de vier domeinen: lichaam, geest, sociaal en maatschappelijk overzichtelijk in beeld gebracht wordt. Het zorgt ervoor dat alle problemen op tafel komen en er gekeken wordt wie er bij de oplossing betrokken (moeten) zijn. Petra: “Met het 4D-gesprek van rond een uur ben je als huisarts in staat erachter te komen wat de achterliggende oorzaak is van bijvoorbeeld de chronische hoofdpijn van een patiënt. Je hebt tijd om samen met de patiënt tijd om uit te zoeken of het te maken kan hebben met bijvoorbeeld schimmel in huis of het feit dat hij/zij schulden heeft. En dat een verwijzing naar de tweede lijn geen zin heeft, maar dat depatiënt eerst iets aan de problemen in de andere leefdomeinen moet doen.”
Patiënten reageren positief op de 4D-gesprekken. Zowel Evelien als Petra vragen altijd na hoe patiënten het gesprek ervaren hebben. Evelien voegt toe: “Een 4D-gesprek levert zoveel meer informatie op over de achtergrond van de patiënt. Je begrijpt de patiënt beter, hebt meer grip en controle op het consult. Dat maakt het een stuk lichter en prettiger werken. En ook de patiënt kan zijn verhaal beter kwijt. Na twee weken nemen we vaak weer contact op en vragen naar de ervaringen van de patiënt en kijken of er een follow up noodzakelijk is. Soms is een 4D-gesprek voldoende om iemand weer op de rit te krijgen.”
Het opsporen van 4D-patiënten
GP Laakkwartier zoekt de potentiële 4D-patiënten door middel van case-finding. Er wordt met een checklist gewerkt van patiënten die vaak komen, veel energie van de hulpverlener vragen, een hoge ziektelast ervaren of multiproblematiek en SOLK-klachten hebben. “De huisartsen hebben dat overzicht ook en weten wel om wie het gaat” licht Evelien toe. In het begin was het zoeken naar wie nu uit te nodigen, maar naarmate we er meer over spraken met elkaar en ook de assistentes actief bij selectie betrokken raakten gaat het vinden van de patiënten steeds beter”.
“Bij Gezondheidscentrum Spoorwijk zijn wij begonnen met mensen die veelvuldig en met multiproblematiek in onze praktijk kwamen tijdens een van de bezoeken te vragen of ze interesse hadden om een 4D-gesprek te voeren. Dan zijn ze in ieder geval gemotiveerd omdat ze met een concreet probleem komen. Zomaar mensen bellen waarvan je weet dat ze problemen hebben, maar die nu misschien met andere dingen bezig zijn is lastig, maar we doen het wel. Ook is het moeilijk om zorgmijders te bereiken, maar daar wordt hard aan gewerkt. Als er patiënten baat kunnen hebben bij KB, dan is het deze groep wel.”
POH Krachtige Basiszorg
In beide centra is in juni van dit jaar een POH Krachtige Basiszorg begonnen. Hun taak is onder andere het organiseren van wijkteamoverleggen en het actualiseren en up to date te houden van de sociale kaart. In GC Spoorwijk doet de POH de follow up van het 4D- gesprek en zij benadert ook actief de mensen voor een 4D-gesprek. In GP Laakkwartier houdt de POH vooral in de gaten of de toeleiding naar een ander domein of zorgsoort soepel verloopt. Evelien: “wij kijken ook kritisch wie in de praktijk het beste de follow up kan doen, soms kan dat beter door de POH GGZ gebeuren dan door de huisarts. We gaan daarbij ook uit van de eigen regie van de patiënt, het is niet de bedoeling dat er een afhankelijkheidsrelatie gaat ontstaan. Dat is nog wel zoeken: hoe vaak doe je follow up en wie neemt de uiteindelijke verantwoordelijkheid? Als huisarts heb je vaak wel het netwerk, maar niet de tijd om uitgebreid te gaan zoeken wat de meest passende zorg is voor de patiënt. Daar kan de POH Krachtige Basiszorg in praktische zin veel ondersteuning bieden.”
Bij SHG Gezondheidscentrum Spoorwijk is de POH Krachtige Basiszorg gestart met het doorlichten van de gehele populatie, waardoor een goed overzicht is ontstaan van de meest kwetsbare patiënten. Petra: “in coronatijd hebben wij heel veel baat gehad bij het feit dat we onze kwetsbare patiënten goed in beeld hadden. We konden ze daardoor proactief benaderen met de vraag hoe het met hen gaat en zo de juiste zorg bieden. Omdat de wijksamenwerking ook soepel loopt wisten we precies op welke wijze iedere organisatie de coronamaatregelen had ingevuld en welke alternatieve vormen van begeleiding of zorg er werden aangeboden. Dat was erg fijn werken en zo raak je de patiënt niet kwijt.”
Maatwerk
Beide praktijken trekken samen op in het vormgeven van Krachtige Basiszorg en toch pakt iedere praktijk het op zijn eigen manier aan. Als voorbeeld noemt Evelien: “in Laakkwartier hebben we geen patiënten op naam, in Spoorwijk is dat wel zo. Dat betekent dat je de 4D-gesprekken op een andere manier moet organiseren, want de patiënten van Petra moeten wel gewoon gezien worden.” In Spoorwijk zijn er weer meer disciplines in het gezondheidscentrum fysiek aanwezig waardoor de samenwerking anders verloopt.
In Spoorwijk is er in het kader van KB een wandelgroep gestart waar patiënten uit het Laakkwartier ook aan mee kunnen doen. De leefstijlcoach en de POH somatiek of POH Krachtige Basiszorg begeleiden de groep, samen met de diëtist. Hier wordt ook de samenwerking met de buurtsportcoach gezocht voor verwijzing naar regulier beweegaanbod. Tijdens corona lag het een tijdje stil, maar werd er als alternafief online een programma aangeboden voor 60 plussers. Sinds augustus wordt weer gewandeld. Vaak worden dan ook allerlei voorzieningen in de wijk bezocht, zodat mensen weten waar ze terecht kunnen. Dat werkt enorm stimulerend en drempelverlagend.
Vooral doorgaan
Ze kunnen aantonen dat het project meerwaarde biedt en besparing kan opleveren. Misschien niet direct in harde cijfers, maar wel in gevoel. Petra: “We zien nu al dat er minder consulten zijn bij sommige patiënten en minder verwijzingen naar de tweede lijn. Dit geldt vooral voor de zogeheten “heart sinking” patiënts, die je steeds opnieuw in de wachtkamer ziet en waar je eigenlijk niet zoveel voor kunt betekenen als huisarts. Ik realiseer me soms dat ik hen na een 4D-gesprek weken niet zie. Dat is me nu al een aantal keer overkomen en daarmee is voor mij het hele project al geslaagd!” Ook Evelien is blij met Krachtige Basiszorg. GP Laakkkwartier was al voor begin van de pilot ver in de samenwerking met de wijk, maar de subsidie werd ervaren als een extra steuntje in de rug. Nu ziet ze dat de investeringen zich terugbetalen. Zeker in werkplezier.
Succesvolle bouwstenen
Zowel Petra als Evelien zouden graag nog meer ervaringen willen uitwisselen met praktijken in andere regio’s waar Krachtige Basiszorg wordt toegepast. In coronatijd zijn de geplande landelijke bijeenkomsten niet doorgegaan.
"Omdat iedere praktijk anders georganiseerd is en ook wat betreft populatie verschilt zou het mooi zijn om te ontdekken wat de common factor is in al deze verschillende projecten. Zodat je weet wat de succesvolle bouwstenen zijn van KB voor iedere praktijk, ongeacht de regio of wijk waar ze in werken. Daar ben ik wel heel nieuwsgierig naar”, zegt Evelien. Waarschijnlijk geeft het onderzoek van het NIVEL over KB dat in maart 2021 wordt afgerond hier antwoord op. Het resultaat van het onderzoek moet bouwstenen opleveren voor KB op andere locaties. Beiden hopen dat na afloop van de pilot een structurele financiering van KB komt. Momenteel is dat landelijk nog onderwerp van discussie en gesprek. “In Laakkwartier gaan we sowieso door met de 4D-gesprekken en het verder vormgeven van de wijksamenwerking, ongeacht het vervolg”, besluit Evelien.
